Alkol tüketimine yahut alkol dışı nedenlere bağlı olarak karaciğerde çok yağ birikimi biçiminde tanımlanan karaciğer yağlanmasının, dünyada ve Türkiye’de obezite artışıyla paralel halde yükseldiği gözlemleniyor.
Gastroenteroloji Uzmanı Prof. Dr. Meltem Ergün, tablo bu formda ilerlediği sürece obeziteye bağlı karaciğer yağlanmasının, kronik karaciğer hastalıklarının en yaygın nedeni olmasının beklendiğini söz etti.
Özellikle karın bölgesinde daha fazla yağ birikimi olan kilolu bireylerde diyabet, yüksek tansiyon üzere hastalıkların yanı sıra karaciğer yağlanmasının da daha sık görüldüğüne dikkat çekti. Karaciğerdeki yağlanmanın şiddetinin ise çoğunlukla kilo fazlalığı ile direkt alakalı olduğunu ekledi.
Diyabet Değerli Bir Risk Faktörü
Diyabetin karaciğer yağlanmasında öne çıkan risk faktörlerinden biri olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Ergün, diğer risk faktörlerini şöyle sıraladı:
“Obezite, bilhassa göbek etrafında biriken fazla kilo, karaciğer yağlanmasının en kıymetli nedenlerinden biridir. Bunun yanı sıra, alkol tüketimi de karaciğerde önemli yağlanmaya yol açar. Beslenme ve ömür şekli da bu süreci etkileyen kıymetli faktörlerdir. Yağ oranı yüksek, batı tipi beslenme ve şekerli, gazlı içeceklerin tüketimi bu riski artırır. Sağlıklı bir ömür müddeti ve hastalıkların önlenmesi konusunda kanıtlanmış tek beslenme biçimi ise Akdeniz tipi diyettir.”
İlerleyen Devirlerde Önemli Sıhhat Problemlerine Yol Açabilir
Prof. Dr. Ergün, karaciğer yağlanmasının uzun yıllar devam etmesi durumunda bedenin buna reaksiyon vermeye başladığını ve karaciğer hücrelerine saldırdığını açıkladı.
Bu taarruzun şiddetlenmesiyle birlikte karaciğerde hasar ve siroz geliştiğini belirten Ergün, “Sirozun geliştiği bir durumda, karaciğerde kanser hücreleri ortaya çıkar. Bu kademede sorun daha da büyüdüğünden karaciğer nakli yahut kemoterapi üzere tedavi seçenekleri devreye girer” dedi.
Ayrıca, karaciğer hastalıklarının eşlik ettiği durumlarda, yağlanma ile birlikte siroz riskinin daha da arttığını söz eden Prof. Dr. Ergün, “Örneğin hepatit B’nin karaciğere birinci darbesini vurduğunu, ikinci darbenin ise yağlanmadan geldiğini ve siroz mümkünlüğünün böylelikle yükseldiğini söyleyebiliriz” biçiminde konuştu.
Belirti Vermeden Sinsice İlerleyebilir
Karaciğer yağlanmasının birinci kademelerinde rastgele bir belirti vermediğini ve yıllarca sinsi bir biçimde ilerleyebileceğini belirten Prof. Dr. Ergün, hastalığın ikinci ve üçüncü evrelere geçişiyle birlikte karın ağrısı, halsizlik, yorgunluk ve karaciğer enzimlerinde yükselme üzere belirtilerin görülebildiğini aktardı.
Hastalığın ilerleyen evrelerinde karın ve bacaklarda sıvı birikimi (asit ve ödem) de görülebileceğini belirtti.
Yağlanmanın Şiddeti ve Siroz Riski Bu Yolla Tespit Edilebiliyor
Prof. Dr. Meltem Ergün, karaciğerdeki yağlanmanın ultrasonla tespit edilerek evrelendirildiğini söz ederek, bu evrelerin ultrason manzaralarına nazaran yapıldığını anlattı:
“Evre 1’de karaciğer hücrelerinin üçte biri yağlı görülürken, Evre 2’de hücrelerin yaklaşık yarısı yağlıdır. Evre 3’te ise hücrelerin üçte ikisi yağlanmış durumdadır. Ultrason sonucunda daha fazla yağlanma tespit edilirse ve bu durum yıllarca devam ederse, siroza dönüşüm riski artmaktadır.”
Son yıllarda kullanılan Fibroscan yoluyla yağlanmanın şiddetinin ve siroza ilerleyip ilerlemediğinin daha ayrıntılı bir halde incelenebildiğine dikkat çeken Prof. Dr. Ergün, bu tekniğin cilt üzerinden uygulanan, yaklaşık 5-10 dakika süren, acısız bir süreç olduğunu belirtti. Fibroscan’ın karaciğer yapısı hakkında kıymetli bilgiler sunduğunu ve birçok hastada biyopsi gereksinimini ortadan kaldırabileceğini de ekledi.
Göbek Etrafının Daralmasıyla Yağlanmanın Şiddeti Azalıyor
Tedavide en kıymetli adımın kilo vermek olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Meltem Ergün, göbek etrafındaki yağlanmanın azalmasıyla karaciğer yağlanmasının da hafiflediğini belirtti.
Ergün, “Bu nedenle diyet ve antrenman, tedavinin vazgeçilmez kesimleridir. Her gün 30-45 dakika yürüyüşün, tansiyon, kan şekeri ve kilo denetiminde tesirli olduğu kanıtlanmıştır. Lakin, diyet ve idmanın nizamlı yapılması büyük kıymet taşır. Uzun mühlet devam edilirse yağlanma geriler. Karaciğer enzimlerinde güzelleşme daha süratli görülse de, ultrason imgelerinde güzelleşme daha yavaş olur. Bu noktada sabır ve kararlılık önemlidir” dedi.
Siroz gelişen hastalarda ilaç tedavisi ve karaciğer nakli, karaciğer kanseri gelişen hastalarda ise kemoterapi, embolizasyon üzere tedavi tekniklerinin uygulandığını ekledi.