CHP Ulusal Savunma Siyasetlerinden Sorumlu Genel Lider Yardımcısı Yankı Bağcıoğlu, ABD ile Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY) ortasında imzalanan yeni askeri işbirliği muahedesine ait kapsamlı bir kıymetlendirme yaptı.
Bağcıoğlu, muahedenin Doğu Akdeniz’deki güç istikrarlarını etkileyebilecek nitelikte olduğunu vurgularken, CHP’nin hususa ait görüşlerini ve tekliflerini paylaştı.
Bağcıoğlu yazılı açıklamasında şu konulara yer verdi:
“Güney Kıbrıs Rum İdaresi ve Amerika Birleşik Devletleri ortasında ikili savunma işbirliğine dayalı bir yol haritasının imzalandığı 10 Eylül 2024 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanlığı tarafından duyurulmuş ve bu gelişme kamuoyu gündemini ağır olarak meşgul etmişti.
Önümüzdeki 5 yıllık periyot için yol gösterici olan bu mutabakat GKRY ve ABD ortasındaki askeri işbirliğine yönelik icra edilen faaliyetlerin birincisi olmadığı üzere sonuncusu da değil.
ABD ile GKRY birinci savunma işbirliği mutabakatı 2018’in sonlarında imzalanmıştı. Muahede tarihinden itibaren GKRY’nin Washington’daki Büyükelçiliğinde birinci Savunma Ataşesinin akredite edilmesi, GKRY’nin ABD Memleketler arası Askeri Eğitim Programına (IMET) birinci defa katılması, GKRY’ye yönelik silah ambargosunun yıllık olarak pahalandırılacak formda 2022’den itibaren kaldırılması ve ortak askeri tatbikatlarda gözlemci bulundurulması üzere süreç hususlarıyla güvenlik paydaşlığı derinleşmeye devam etti.
Burada tahminen de en değerli bahislerden birisi de 2020 yılında birinci kez ABD ve GKRY ortasında yapılan tatbikattır ki bu askeri işbirliği manasındaki en somut gösterge olarak kabul edilebilir. Bu bağlamda ABD’nin GKRY’ye yönelik askeri iş birliği faaliyetlerinin 2020 yılından itibaren artırması ve alakaları geliştirmeye yönelik yeni adımlar atma noktasında da rastgele bir tereddüt göstermemesi çok dikkat caziptir.
“GKRY’NİN SAVUNMA ALANINDAKİ TEŞEBBÜSLERİ ABD İLE SONLU DEĞİL”
“Bir başka gelişme ABD’nin New Jersey Eyaleti ile GKRY ortasında 21 Temmuz 2023 tarihinde bir İşbirliği Paydaşlık Programı imzalanması oldu. New Jersey eyaleti ulusal muhafızları ile GKRY Silahlı Kuvvetleri karşılıklı olarak imkân ve kabiliyetlerini güçlendirmek gayesiyle değişik askeri hususlarda uzmanlık paylaşımına ve eğitimlere başlama kararı aldılar. Bu çerçevede; Şubat 2024’te New Jersey Ulusal Muhafızları ile GKRY ortasında güvenlik işbirliği ve eğitimleri başladı. Sıhhat, siber savunma, istihkâm ve istihbarat tahlil uzmanlığından oluşan New Jersey Ulusal Muhafız takımları, GKRY çalışanına eğitimler vererek yapılan muahedeyi somutlaştırdılar.
Her ne kadar geçtiğimiz günlerde duyurulan ikili savunma işbirliğine dayalı yol haritasının içeriği paylaşılmamakla bir arada daha evvelki askeri faaliyetler göz önüne alındığında bu yol haritasının; askeri yetenek geliştirme çalışmaları olan tatbikat ve eğitim faaliyetleri icra edilmesi, liman ziyaretleri yapılması ve ABD Askeri Eğitim Programlarından GKRY silahlı kuvvetlerinin yararlandırılması üzere aslında devam eden faaliyetleri içereceğini söylemek çok yanlış olmayacaktır.
Esasen GKRY’nin askeri işbirliği ve savunma alanındaki teşebbüsleri ABD ile hudutlu değil. Fransa, Ürdün, İsrail, Mısır ve BAE ile de benzeri muahedeler yapılmış ve memleketler arası toplumun dayanağını geliştirme çalışmalarına son periyotta sürat verilmiş durumda.
GKRY ile Fransa ortasında 4 Nisan 2017’de imzalanan “Savunma Alanında İşbirliği Anlaşması”nın 1 Ağustos 2020’de yürürlüğe girdiği 15 Ağustos 2020’de açıklanmıştı ve bu mutabakat daha çok Rum ordusunun Fransızlar tarafından eğitimi ve donatılmasına odaklıydı.
Anlaşmanın güncellenmiş ve direkt savunma işbirliğine odaklı halinde ise güç güvenliği, deniz güvenliği, erken ihbar, kriz anında Fransız uyrukluların bölge ülkelerinden tahliyesi, kriz idaresi, terör, deniz haydutluğu ve savunmaya takviye verme ve doğal afetler mevzularında yardımlaşma ve bilgi teatisini öngörmekteydi.
Ayrıca Fransa’nın, Rum kesitindeki Mari bölgesinde bulunan Evangelos Florakis Deniz Üssü’nden faydalanması sağlanmış, Fransa’nın maddi dayanağıyla altyapısı değiştirilecek Evangelos Florakis Deniz Üssü’nde Fransa Donanması daimi olarak konuşlanabilmesinin ve Fransız gemi ve uçaklarına GKRY üslerinden lojistik dayanak verilmesinin önü açılmıştır.”
“KARŞILIKLI İŞBİRLİĞİNİN GELİŞTİRİLMESİNİN ÖNÜ AÇILDI…”
“20 Şubat 2020’de imzalanan bir öteki muahede ile GKRY ve Ürdün ortalarındaki savunma ve güvenlik alanlarında süren işbirliğini programını yenileme kararı aldılar. Resmî açıklamaya nazaran, iki tarafın özel kuvvetlerinin iştirakiyle gerçekleştirilecek tatbikatlara imkân veren askeri işbirliği muahedesi çerçevesinde; taraflar Ürdün’de yapılan, 29 ülkeden 8 bin askerin katıldığı, Ortadoğu’da bugüne kadar yapılan en geniş iştirakli tatbikat olma özelliği taşıyan ‘Eager Lion’ isimli çok uluslu tatbikata da katılmıştı.
Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY) ile İsrail ortasında 24 Şubat 2016 tarihinde imzalanan Savunma ve İşbirliği Muahedesi çerçevesinde; her yıl Ada’nın güneyinde Trodos Dağları civarında ortak bir askeri tatbikat yapılmakta, ayrıyeten, İsrail Hava Kuvvetleri Kıbrıs Adası’nda ikili eğitimlere iştirak etmektedir.
Mısır, Yunanistan ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi’nin Genelkurmay Başkanları ve Savunma Bakanlığı yetkilileri 6 Nisan 2021’de bir ortaya gelerek üçlü askeri iş birliği programı mutabakatı imzalamıştı. Muahede; Hava, Deniz ve Kara Kuvvetlerinin katılacağı tatbikatlar, eğitim faaliyetleri ve harekât kabiliyetinin geliştirilmesi üzere hususları içeriyordu.
Bu yılın başında GKRY ve Birleşik Arap Emirlikleri ortasında savunma ve askeri işbirliği memorandumu imzalanarak iki ülke askeri kuvvetleri ortasında karşılıklı işbirliğinin geliştirilmesinin önü açıldı.
Ayrıca, Birleşik Krallığın adada 2 hükümran üssünün (Agratur, Dikelya) olduğu ve fiilen kullanıldığını da göz gerisi etmemek gerekiyor.”
“GKRY’YE ÖZGÜVEN VERECEK SEMBOLİK ETKİSİ”
“Bu bağlamda; bilhassa ABD ve öbür devletler ile yapılan memleketler arası hukuka alışılmamış bu tip askeri işbirliği ve güvenlik mutabakatlarının, fiili tesirinden fazla GKRY’ye özgüven verecek sembolik tesiri olduğu aşikârdır.
Geçtiğimiz hafta Yunanistan Savunma Bakanı Dendias’ın Akdeniz’deki deniz yetki alanlarına ait açıklamaları ve daha öncesi GKRY’nin tek taraflı doğal gaz arama faaliyetleri bu duruma örnektir.
Ayrıca tıpkı Yunanistan üzere GKRY de; yaşanan her gelişmeyi kendi menfaati için kullanmakta, yıllardır devam eden askeri işbirliği mutabakatlarına gereğinden fazla değer atfederek milletlerarası arenada aktifliğini artırmaya çaba etmektedir. İsrail – HAMAS çatışmasında adanın tamamının emniyetini tehlikeye düşürecek halde çok değişik devletlerden savaş gemileri ve özel kuvvet işçisine GKRY’nin mesken sahipliği de yapması buna bir örnektir.
Burada ortaya çıkan kıymetli sonuç, tüm bu gelişmelere ve Yunanistan-GKRY ikilisinin milletlerarası kamuoyu oluşturma gayretlerine karşılık bildiri yayınlamak ve nota vermekten diğer bizim ne yaptığımızdır. Türk dış siyasetindeki iç siyaset odaklı, günlük ve tutarsız yaklaşımlar ile savrulmaların, devletimiz için hayati mevzuların başında olan Kıbrıs sorunu başta olmak üzere ulusal hak ve menfaatlerimizin olumsuz sonuçlar ortaya çıkarmasıdır.”
“YUNANİSTAN LEHİNE KESKİN BİR DÖNÜŞ YAPMIŞ OLMASI”
“Dış siyaset öncelikleri yanlış belirlendiği vakit ülke güvenliği konusunda hayati ehemmiyeti haiz bir hususta bir anda yalnız kalınabilmekte yahut rakiplerimizin elini güçlendirecek sonuçlar ile karşılaşılabilmektedir.
Türk Dışişleri Bakanlığının ABD-GKRY yol haritasına yönelik muahedeyi da tekrar cılız bir basın bildirisi ile kınaması esasen zaten devam eden bu muahedeye çok fazla bir mana yüklemediği olarak da kıymetlendirilebilir. Fakat burada değerli olan konu ABD’nin dış siyasetinde genel olarak istikrar yaklaşımından 2020 yılından itibaren gözle görülür biçimde GKRY ve dolayısı ile Yunanistan lehine keskin bir dönüş yapmış olmasıdır.
Türkiye’nin geçen ay içerisinde Doğu Akdeniz’de TCG ANADOLU’nun da katıldığı bir eğitimde ABD Deniz Kuvvetleri ögeleri ile faaliyet göstermesi ve bu eğitimin Ulusal Savunma Bakanlığı’nın halkla bağlantılar siyasetinin tam bilakis kamuoyundan saklanması, temelde Doğu Akdeniz’e yönelik dış siyaset uygulamaları konusunda Türkiye’nin bir baş karışıklığı yaşadığını göstermektedir.
Sahada ise; Türkiye tarafından 2020 yılından beri Doğu Akdeniz’de sondaj ve arama faaliyeti yapılmaması, buna karşılık GKRY’nin faaliyetlerine aralıksız devam etmesi Türkiye açısından değerli bir zafiyettir.”
“MEVCUT COĞRAFİK ÜSTÜNLÜĞÜMÜZE ZİYAN VEREBİLECEĞİ UNUTULMAMALIDIR”
“ABD Savunma Bakanlığı tarafından Yol Haritası imza merasiminde Larnaka/GKRY Denizde Arama Kurtarma Merkezi’nin başarılarına atıf yapması, esasen GKRY’den çok üstün düzeyde vazife yapabilecek olan KKTC Arama ve Kurtarma Merkezi’nin imkân ve kabiliyetlerinin neden kâfi düzeye getirilmediği sorusunu akla getirmektedir.
Kıbrıs adasında mevcut mutabakatlar hilafına başka devletlerin daimî askeri varlığına katiyen müsaade edilmemesi istikametinde her türlü teşebbüs yapılmalıdır. Burada konuşlanacak beklenen muhasım ögelerin Doğu Akdeniz’deki mevcut coğrafik üstünlüğümüze ziyan verebileceği unutulmamalıdır.
Başta Kıbrıs sorununa adil, kalıcı ve sürdürülebilir bir tahlil bulunmasına yönelik çalışmalar olmak üzere Doğu Akdeniz’de ve etraf denizlerimizde mevcut sıkıntıların tahlilinde lehimize gelişmelerin yaşanabileceği ortamı oluşturmak için dış siyasetin tüm araçları memleketler arası arenada kullanıma sokulmalı, her gelişme iç siyasete materyal edilmemelidir.”